Іларіон Ярошевицький. Arbor Tulliana Iasinsciano
{stor. 129}
stimul9 maiorum virt9 nequis alea degeneret.
Generosa[e] arboris planta[e] statim cum fructu nascuntur. Quintilianus
Cum sis memor et te animo compono exempla priorum et Pater Anchises avuncul9 exitet hector. Aeneas ad filiu[m].
Credete debem9 magnos natales tribuere maiores ad virtutem impet9 et inheroicis familijs vim [prae]stantiorem e[ss]e. Stupent posterorum fastum, fasti maiorum, velut abignavia nomen trahit hæredes ha[e]rent.
Solent iuvenes qui aliq[ui]d indolis habent maiorum suoru[m] virtutem æmulari, sic Philipp9 Alexandrum, Maioris Affricani gloria Minorem Scipionem, Tulij Cæsaris fama Octavianum incitavit.
In sinu Cai Marij septem aquila[e] natura[e] artificio elaboratæ reperta[e] indicabant eum septies fore Consulem Roma[e].
Pallas e Iovis cerebro a Vulcano, vulnerato, nata fingi[tur] illâ nascente inc[ere]brem aureum pluisse ferunt.
Antiqui, Infantes suos clypeo super imponebat. Persa[e] vexillo induebant.
Philipp9 Macedo [pro]xim9 morti dixit æquo se animo mori cum Filium reliquerit Optimum.
Xantippi Philosophi Uxor visa sibi in somnijs Leone[m] parere, et peperit periclem oratorem insignem.
Hecuba Priami uxor Troianorum Regina utero ferens, Paridem, somniavit se facem ardentem peperisse.
Astiages somniavit vitem ex se natam, qua[e] magna[m] Terrarum pertem inumbraret, nata ei post filia Mater Cyri Persarum ac Medorum Monarcha[e].
Mater cui9dam Monarchi sancti visa sibi Lilium parere ex alia lilia pullularunt.
Olimpias Alexandri Magni mater somniavit se fulmen in utero gerere.
Servio Tullo infanti flamma caput circumdedit. Idem Ascanio Filio contigit.
Читайте також: Роман Тимківський. Про чесноти греків і римлян
{stor. 129a}
Alexandro in lucem [pro]deunte dua[e] aquila[e] palatio in sederunt una ad orientem altera ad occidentem avolantes.
Achillem Recens natum Thetis Stygi immersit, et hoc facto fecit invulnerabilem.
Semiramidem Reginam columba infantem nutrivit unde et Nomen traxit, nam Semiramis in linguâ Syriaca columbam sonat.
Neronem Syracusanum expositum apes in Sylvis aluerunt. Similiter et Platonis ori examen apum insederat.
Hercules duab9 noctib9 nascebatur, nimirum intanto Heroe producendo natura pl9 solito laboravit.
Tyberi9 Infans, hostes noctu irruentes vagitu bis prodidit.
Suavitas 8va
De Oratione Lustrica seu nominis Infanti impositi, gratulatio
Inventio Orationis Lustrica[e] in tribus consistit.
1mo In Laudem impositi Nominis.
2do In nomine quod scilicet infans responsur9 sit Nomini impleat mensuram.
Instituitur autem communiter [per] Protasim et Apodosim fali modo.
1mo Inducitur consvetudo seu mos antiquitatis, Pra[e]clare facta illustrium virorum imposito nomine veluti [prae]mio coronantis.
2do Dantur rationes facti seu quod id recte fecerit antiquitas qua[e] rationes eleganter ponen[tur] si aliqua sententiâ vel apophtegmate explicen[tur]
3tio Descenditur ad Apodosim dicendo vg Plurima hui9 familiæ merita absq; [prae]mio [prae]cessisse, illaq; tanti
{stor. 130}
nominis impositione coronari.
Selecti9 artificium est si ei9modi gratulatoria tractetur per allusionem ad stemma quare.
Nota 1mo si nomen conveniat stemmati odieris Raro quidem nomina convenire reb9; hoc tamen nomen adeo convenit Proli ut ad illud ipsa natura formata videa[tur] dabi[tur] ratio ex stemmate vg quid enim convenienti9 nomen Leone Potuit contingere, cui avitum pign9 gentiliti9 Leo excurrendum hic in laudes familia[e] tandem descenderes ad omen quod potissimum ex figura stemmatis desumendum erit.
Nota 2do si nomen stemmati non conveniat dices in exordio in impositione hui9 nominis ad speciem errore[m] commissum videri: Alia enim Nomina Proli sub hoc stemmate in lucem editæ debeban[tur]. Enumerabisq; hæc nomina, nihil omin9 diceres hunc errorem non tantum esse non vitiosum sed et felicem, rationem ingeniosam dares, quia recens nat9 res etiam disconvenientes vel in se concordare, quod pulcherrime exornares apta eruditione probando Diversas res, secum olim convenisse. Tandem subiunges apprecationem.
Nota 3tio si nomen stemmati neq; conveniat neq; disconveniat, qua[e]renda aliqua erit ratio generica et aptitudo remota ad stemma dicesq; claruisse sub hui9 nominis Patrocinio universam Domum nati infantis pridem quiescere. Ratio asserionis dabi[tur] ex remota stemmatis convenientia, sic cum Nomine, qua[e] ipsa ratio expolienda erit aliquâ eruditione v[el] sententia v[el] symbolo. Annotationem hanc iuvabit observatis nominis, et significationis ill9. Alia enim sunt nomina, virtutem aliquam sonantia, ut pius, innocenti9, constantin9, Benedictus etc. Sunt et alia quidpiam illustre et clarum significantia ut apud Romanos Fortunat9 Vladislaus, Hondratus, etc: ex quarum vocum significatione facile erues allusionem ad stemma.
{stor. 130a}
Suavitas 9na
De Oratione ante nuptiali seu sponsalitia
Petitoria sponsa[e] v[el] suo v[el] alteri9 nomine.
1mo Explicare debet causam adventus.
2do Abducere debet rationes unam v[el] plures quibus inductus sponsus feratur ad hanc coniunctionem. Rationes porro ista[e] ei9modi e[ss]e debent, qua[e] efficati9 voluntates Parentum inclinent ad sponsi desideria.
3tio Ponitur Laus Sponsa[e] et Parentum a familia[e] meritis honorib9, quod si ali9 Nomine sponsi peroret, explicare debet Sponsi familiam, virtutes merita etc: Qui si ignot9 longius, si notus brevi9 in laudem ei9 excurret.
4to Ponitur determinatio si differri nolit, si differri placeret; dicat sponsum velle dare specimen et experimentum morum Indolis etc.
Ultimo gratitudinis appromissio.
Petitoria ei9modi, si redolere volet novitatem, institua[tur] Juxta superi9 artificium per allusionem ad stemma.
Responsuru9 ad Petitioriam concedens dicet.
1mo Gratum sibi animum petentis.
2do Laudes suas sua[e]q; domus extenuabit.
3tio Si not9 fuerit spons9 dicet [per]specta e[ss]e sibi magnifici N. merita, genus etc: si ignot9 non dubitare, se de Dignitate ei9dem, meritis, et virtutib9 asseret.
4to si annuere sponsi velit desiderijs, rogabit ut domi sua[e] tanquam domestic9 agat, si vero differre rogabit tantillum sibi concedi temporis, quo ha[e]c maturi9 valeat expendere.
Negatur9 autem Dicat sic
1mo Fusi9 spons9 a meritis virtutib9 laudabit etia[m] dicendo sibi bene virtutes et merita magnifici N. etc.
{stor. 131}
2do Tales adinveniat causas qua[e] sponsum continentu[m] reddant. Causæ vero sunt ha[e]. Ordinatio Divina, consens9 sponsa[e], vel immaturitas adhuc annorum.
3tio Tandem petat, ut id æquo animo et citra offensa[m] spons9 accipiat testeturq; in alio obsequij genere promptitudinem suam.
Suppellex Petitoriæ Sponsa[e] serviens.
Gubernatores ventorum se mutationib9 accommodant et viri sapientes animi affectib9. Stobæus
In magno fluctu non sisti[tur] navis, nisi pond9 anchora[e] retineat, alto innixa[e] vado, et in magnis desiderijs non sistit affectus nisi potiundi spe.
Amic9 formas se fingit in imnes.
Magnes amoris amor. S. Augustinus.
Fama præsens absentes parit amicos. Tetrarcha
Alteri vivas oportet, si tibi vis vivere. Seneca
Amoris vuln9 idem, qui facit, sanat. Idem
Meli9 gemino micat ignis ab igne.
Imperijs qui iusta negat connubia, nescit Regnorum Regumq; vices. Canon[!]
Apophtegmata
[pol] Cnota przyiaciela niemasz uprzey mego
Trzykroc Szcząsliwy ktoremu ty zdarzysz
Ten związek Panie ale zły towarzysz
Odeymie wszystko, ze troski zgryzą czlowieka
wpoł wieka.
Laca[e]na qua[e]dam virgo roganti cuidam quam dotem [!] e[ss]et allatura R[1] pudicitiam et virtutem a maiorib9 traditam.
Democritas rogatus cur pusillam uxorem duxisset Respondit: ex omnibus malis minimum elegi.
{stor. 131a}
Pytagoras cur hosti filiam suam tradidisset interrogat9 Respondit: nihil dare illi dare poteram deteri9.
Читайте також: Брожек Ян. Арифметика для недосвідчених
Symbola
Lyra symbolum amoris inqua fides debent e[ss]e concordes quæ concordia eam vim habet ut saxa ei paruisse dicantur ludente Amphione.
Carol9 Frideric9 Dux Iuliacensis pro symbolo scutum habuit cordib9 humanis plenum cum lemmate hic murus ahene9 esto. Sparthani mulctam statuerant pro illis qui prius quam militassent prorep: coniungeren[tur] matrimonio.
Apud antiquos latinos novi coniuges iugum cervicib9 simul imponebant, trahebantq; hinc coniugium et coniuges appellati.
Lucius Sylla cognomento felix hoc primum inter fortunas sibi e[ss]e dixit quod Publium metellum haberet amicu[m]. Teste strabone apud Romanos nemini licuit copiugeni ducere, nisi hostis interempti caput Regi attulisset. Persis contrahere nuptias tantum initio veris licuit hic bene alludes ad stemmate rosam, lilium, quercum ea[m]pum etc: Alexander ab Alexandro.
Suavitas 10
De Oratione Nuptiali
Nuptialis oratio proxima nuptijs voca[tur] et quia aliqua[e] [prae]mitti solent, salutatoria[e] gratiarum actoria[e], gratulatoria[e] de his nihil speciale occurrit, cum ad superi9 artificium de gratulatoria gratiarum actoria revocen[tur].
Potissima ergo e[st] petitotia sponsa[e], quâ aperentib9 ante vinculum maritate sponsa petitur et Responsoria ad eandem inqua tractanda his communiter orator instrui[tur].
In prothasi Forman[tur] ordinarie discurs9 de voluntate Dei omnia disponentis v[el] Delætia sponsi ob adventum
{stor. 132}