Григорій Чуй-Русин (Самборитянин)
REVERENDO IN CRISTO PATRI, PETRO
Porembski Cantori, et officinali Cracoviensi
Mecoenati suo, V. Gregorius Samboritanus
S. P. D.
Quae referam mericis praemia digna tuis?
Nam mea saepe tuo fortuna levata favore est:
Saepe resarta tuo damna favore mea.
Читайте також: Образ жінки як етичний маркер світогляду автора та його доби (на матеріалі латиномовної прози України XVI–XVIII ст.)
Altera Sauromatae multis mihi rebus egenti
Laurea suppetijs parta corona tuis.
Si quae nostra tuas poscebant iura tabellas,
Max fine compensis obtinuere suis.
Quae Decreta tua pro nobis voce tulisti,
Confirmata suo cuncta tenore valent.
At numerare prius varias ex ordine causas,
Quae peraguntur in his aedibus usque tuis;
Quam memora queam, vel multis versibus illa,
Que mihi, quae multis emolumenta facis.
Quare sollicitia mecum delibero mente,
Immemor innumeri ne ferare esse boni.
Quando, quoue tuos aequabo fauore fauores,
O Porembini gloria Petre soli?
Est mihi pauca quidem reliquarum copia rerum:
Multa mihi gratae copia mentis adest
Caetera uanescunt tenues dilapsa per auras:
Ingenii grati munia grata manent.
Si qua suo Vati donaria fauit Apollo:
Si qua dedit Genio munera Musa meo:
Omnia semper erunt nobis communia tecum:
Et fient studiis officiosa, bonis.
Sed magis haec soleo rebus praestare quibus uis,
Quam lingua ventos exagitare leues.
En nova nunc etiam tecum communico mira,
Hactenus arcanis dissimulata notis.
Annua luce dies nuper radiabat Eoa:
Nonaq; furtiuis hora fluebat aquis:
Cum Stanislavi natalem Martyris almum
Tollebat celebris Sarmata laude pius:
Prodieram picta solemni tempore cella,
Rupellam repetens, more iubente, sacram,
In qua stat Michael, animas in lancibus aequans
Inqua concisus Martyr et ille fuit.
Intravi summam gradibus subvectus in Aedeni.
Ad primas intus procubuiq; fores.
Versabamq; graves deuoto pectore curas,
Plena uidens multis secula nostra malis.
Christicolas studijs inuigilare suis:
Ergo dolenda trahens imo suspiria corde,
Mente reuoluebam talia sensa mea:
[Qerela de Haereticis]
Nunc ego, nunc cupere, quam sum, facudior esse:
Eloquio cuperem praeditus esse bono.
Optarem Maia genitum mihi prorsus inesse
Suadelam labijs aut residere meis.
Expeterem merito vel tullius esse disertus:
Vel praestare tua, Quintiliane, toga.
Coelius aut mallem lactantius alter haberi:
Aut Cypriane, tuo planius ore loqui.
Aut Ciceronaeo Sadoletus more locutus:
Aut natus Veneti Barbarus ille senis.
Simiolusve viri Longolius Arpinatis:
Cuiue dedit nomen lingua Polita suum.
Aut Amore esse uelim nostrae Tarnouius orae:
Aut Lambertus eques melleus ore loquens.
Aut, cuicunq; fuit facundae gratia linguae:
Aut quouis alio nomine talis homo,
Cuius permoueat cessantes dictio Reges,
Pastoresq; sacros, armigerosq; Viros:
Ut tristem Mundi faciem, casumq; videre,
Ut deplorandis rebus adesse velint.
Ecquis vestra tenet tam lentus pectora torpor,
Sceptriferiq; Duces, Pontificesq; sacri:
Quod non sacrilegos omneis compescitis istos,
Qui mala uaesano tanta furore patrant?
[Impietas Hereticoru]
Sacra Deo, Sanctisq; prophani phana prophanat
Extinguunt sanctos, eijciuntq; focos
Vulcano resecrant hominum Simulachra piorum,
Quae rudium fuerant, simpliciumq; libri.
Quales extulerat pro nostro crimine Christus
Tales decutit haec impia turba manus.
In cruce suspensas excindunt undiq; formas,
Ne memor hac propriae quisq; salutis est.
Infantes olidi primorum labe parentum,
Iam non lustrantur flumine rite sacro.
Aulicus et cerdo, connubia friuola ungunt,
Quae dis ipse, puto, iungere cerdo queat.
Frustra mero diluta, sua virtute sacrata,
Ut Deum, adorantes mystica dona vocant.
Sacramenta sibi fingunt, uanissima porci:
Conculcant Stygio Coelica liba pede.
[Licentia et blasphemia Hereticor si…]
De Patre progenitum summo sine tempore Christu.
Trinum, unumq; DEUM fortiter esse negant.
Blasphemas passim voces, per compita iactant:
Afficiunt nullo nomen honore DEI
Haec non clam patrare; palam patrare laborant:
Ac impune volunt plura patrare malo.
Hos tamen audaces audet compescere nemo:
Incolumni spargunt quodlibet ore nefas.
Non nos esca Deo commendat sumta superno:
Ieiunanda nihil Sabbata frugis habent.
In medio succersa die, quem lampas in usum?
Virgo parens nobis par homo nata fuit.
Non sunt cum Coelis Santorum Principe mentes:
Mortua Diuorum corpora surda iacent.
Non verum Christi praesens est Hostia Corpus:
Christus homo verus, non Deus esse potest.
Haec homines stolidi cum claris stulta cachinnis,
Et buccis tumidis, eblaterare solent.
Ut mutatur eis in ueste figura quotannis
Mutari Fidei sumpta figura solet.
Inq; fides audent iurare subinde resumptas:
Et facit bis alium quaelibet Hora Deum
Humano Diuina volunt apprendere sensu,
Quae, nec ab aetheria cognita mente, latent.
Trinus, et Unus erit nobis deus ille collendus:
Sed quonam pacto Trinus, et Unus erit?
Unus enim, non Trinus erit. Si Trinus et Unus,
Qua simplex idem, qua ratione Triplex?
Inus erit, non Trinus erit, non Trinus, at Unus?
Ergo Pater nobis unicus esto Deus.
Filius ergo Deo genitus iam non Deus esto:
Nec sacer ille potest spiritus esse Deus.
Filius Ille Dei uiuentis non Deus esset?
Spiritu emanans nullus utroq; Deus?
Filius esto Deus: Deus alter spiritus esto:
Non minus ille Pater tertius esto Deus.
Quod plus, hoc meli… numero Deus impare gaudet.
Tres sunto nobis (unus abesto) Dei.
Nonne Dei plures gentilibus esse putantur?
Unum nonne Deum uanus Apella putat?
Quod nobis discrimen? Utri iam malumus esse?
Tu sis gentilis: uerus Hebraeus ergo.
Isti perpetuo popouli damnantur Auerno:
Nos dedimus Christo nomina nostra Deo
Ergo Deus nobis Unus, Trinusq; colatur.
Hoc fieri nulla coditione potest.
Quilibet ergo Deus cautis tantisuper ametur,
Quoad verum nostra comperiamus ope.
Qualid, me miserum, Fidei sunt dona nouatae
[Autor hac resos nostri temporis]
Quos male prouentus semina iacta ferunt!
Quantulus heu quantos excreuit agellus in agros!
Quantula planta (malum) proba quata tulit?
Haec uirgulta suo Martinus Marte Lutherus
Plantauit, propriae conseruitq; domi.
Ista Phillipus adiuit adulta fruteta Melanchton:
Aridaq; obscoenis ligma rigauit aquis.
Cerberus ista trisauae spumis obliuit anhelis:
Incrementa niger pessima Pluto dedit.
Hocq; per agricolasq; suos aliosq; Ministros,
Distulit; et toto sparsit in Orbe malum.
Docta uenenatos carpit Germania fructus:
Vescitur infernis Anglia celsa bonis.
Pannonis arreptum degluit terra venenum:
Degustat malum Sarmatis ora malum.
Sic quoq rapta necant incautos toxica gallos
Sic quoq; gallinas toxica rapta necant.
Haec tamen hae taxi tolerantur toxica dantes:
Radicesq; noua prole frequenter agunt.
Quisque suo tiliam sterilem bonus execat horto,
Si quae foecundis obstitit arboribus:
Nos neq; lethiferas excindimus undiq; sentes:
Et finimus nostro crescere, quaeso, malo?
Nunc ego nolo mali Vates malus esse futuri:
Hoc tamen, hei, uereor, pertimeoq; malum:
Ne nos, incretis concretos sentibus, omneis
Excindat dura forte secure Deus:
Dura securis eum praecedat Moscus euntem;
Dura securis eum Turca sequantur atrox.
At prius excindi debebant strpitus isti,
Qui res excindunt, eijciuntq; sacras.
Multa leues multis ob causas bella geruntur:
Causaq; sanguinei foemina Martis erat:
Plurima depereunt animarum millia passim,
Pro quibus heu Christus mortuus ipse fuit:
Arma tamen nullus sumit iustissima vindex;
Nullus Diffusi sanguinis ultor adest.
[Calamitates ab haereticis illate]
Ruricolae, cuies, cleri, coguntur inique
Per concepta piam verba negare fidem.
Qui negat hanc habet egregios, fortesq; patronos:
Vir constans, causa vel meliore cadit.
Heu, quantos alto gemitus e pectore ducunt,
Quorum proscriptae diripiuntur opes:
Aut, qui iamdum tenebroso in carcere clausi,
Aspera suscipiunt uerbera, probra, cruces:
Quod non peruerso persoluunt uota Luthero:
Verum Christe Deum te crucifice colunt
Ah, si qua primi Pastores forte redirent,
Qui sibi commissos hic aluere greges:
Aut Pater in nostris Albertus Apostolus oris,
Pragensi quondam Praesul in Urbe sacer:
Aut Stanislaus, noster novus ille Pericles,
Hac qui frustatim caesus in aede fuit:
Aut, illi claris Proceres maioribus orti,
Ingenui, fortes, belligeriq; Viri,
Qui, quo Divinium legeretur tempore Verbum,
Cum strictis stabant ensibus egregij:
Vel non credenteis ferro mactare parati;
Vel pro tam sancto Nomine sponte mori:
Non huc peruersus uenisset, credo, Lutherus:
Non hac discipulos falleret arte suos:
Non haec progenies illius nata fuisset:
Non foret Hydra suum multiplicata caput:
Non Agnos adeo lethali peste necaret:
Non animas Orco mitteret innumeras.
Felices animae nostrorum semper Aurorum,
Qui priis extremam sustinuere necem:
Quam tot, tamq; Fides varias, Sectasq; viderent:
Quam mala conciperent auribus ista suis:
Dedecus alma tuum genitrix Ecclesia summum:
Excidium Patriae, perniciemq; suae.
[Ad Deum Apostropho]
Aspicis haec oculis: oculis haec aspicis aequis?
Auribus haec: placidis auribus ista capis?
Qui non usque tui Verbi mucrone fugantur,
Hos irae differs ense fugare tuae?
Expectet Lolium maturam fertile messem?
Non haec maturae tempora messis eunt?
Ut, Deus, his Atheos brutis habeare petulcis,
Hace etiam summi summa futura mali est?
[Daemon impios a minimis peccatis, ad maxima ducit]
Ecquo progreditur ratio delira malorum?
Quis censes, horum, Maxime, finis erit?
Cereoli, res magna fuit; ieiunid, maior;
Maxima, Diuorum spreta patrocinia.
Quid, sub sacrato praesentia Corpore Christi?
Quid, sine connato Numine Christus erat?
At, modo qui Trinumq; negant, Unumq; Tonatem,
Iam dicent, Vatum est fabulo Ficta Deus.
Omnis iure mihi merito charissima gens est:
Omnis amore sui ut scera nostra monet:
Sed magis illa mouet, quae tot constanter in annos,
Intermerata suo Russia flore manet.
Huic timeo, Omnipotens: huius tibi supplico causa:
Hanc commendatam contueare, precor.
Sic tua Panchaeis fumabit odoribus ara:
Lucebitq; sacro priscus ab igne focus.
[Narratio II]
Haec ego sensa meo dum volo pectore moestus,
Incipioq; sacra surgere fessus humo:
Ecce rotundo nova coram me luce columna
Splenduit, hic media quae stat in Aede uctus
Aspicio video iuxta sublime columnam
Procero quendam corpore stare uirum.
Est pius in sacra uisus mihi ueste Sacerdos:
Floridus ore: niger lumine: fronte gravis.
Fulua manus ambas obducit aluta latenteis:
Annulus in digitis eminet aureolus.
Tecta coloratae distinguunt pectora gemmae:
Rasum ornat duplex infula dia caput:
Laeua pedum gestat; diuinum dextra fauorem
Largitur; dandum, vox taciturna probat.
E tumulo rediuiuus homo, supplexq; resurgit:
Consistitq, sacros Praesulis ante pedes.
[D. Stanislaus Polon. Martyr.]
Sarmata visus erat mihi Stanislaus, opinior.
Inclytus insigni Praesul honore potens,
Quem Boleslaus, decurrens arce, tyrannus
Consciderat rigido militis ense sui:
Membraq; particulis, eheu, concisa minutis,
Hoc circa templum spaserat illa sacrum;
Ut fera in hoc proiecta voraret bestia campo:
Aut a carniuora diriperentur aue.
Quator huc Aquilae demissae Coelitus albae
Pennis actutum prosiluere citis.
Haec segmenta, suis rostris: haec unguibus, acres
Collegere, novo, ferme mimisterio.
Continuo collata suis compagibus illa
Concreuere, velut (mira stupendo) prius.
Defuit at dexter toto de corpore pollex:
Detinuit clerum sollicitudo pium.
Parua manet spectans septem piscina trionem
A templi paulum fronte remota iaced.
Hanc Aquilae properant circumuolitare sagaces:
Exploratrices esse videntur aves.
In media radius piscinae parte coruscus
Cum tremulo motam lumine lustrat aquam.
Qua, sese unda movet, radius se fundit eadem:
Hoc, illo, radius statq; fugitq; loco.
Ecce tibi grandis medio super aequore piscis
Exilit, et nitidas saepe refindit aquas.
Resliquet intellecta: venit piscator: et arte
Pisciuorum capiunt retia tensa lupum.
In caeso pollex humanus ventre repertus,
Adq; suam profitus crevit, ut ante manum.
Omnia cum toto creuerunt corpore membra.
(Excedit debiam dictio certa fidem)
Hocq; loco furtim tacito sunt condita luctu:
Spiritus aetherea uiuit in arce pius.
Nam DEUS excepit multa virtute propatum:
Martyris et facti plurima signa dedit,
Qui Boleslauo pro CHRISTI plebe tyranno,
Talia praesenti feruidus ore dabat;
Non licet humanis catulos apponere mammis:
Non licet infanteis lacte fouere canum.
Clamq; palamq; gravi compescens vo ce tyrannum,
Propter vera malo verba molestus erat.
Pessima mox comitata tyranni poena tyrannum est:
Optima Martyrij praemia Martyr habet.
Illum corrosere crepanti dente Molossi.
Hunc iusto nostras Orbis honore colit.
Huic me commendo populum commendo fidelem.
Hic mea sarmaticus vota Patronus habet.
[Narrat. III]
Surgo sacram moesto Rupellam desero vultu:
Sauromatam video, percelebremq; Virum.
[Stanislaus Orzechowski]
(Stanislaus erat rediens Orechouius una,
In Roxollana nobile gente decus).
Is uoluit certam moeroris discere causam:
Causam moeroris cum didicisset, ait.
QUAM facis ante deum moerens, nostruq; Patronum,
Iustis in rebus iusta querela tua est.
Non tamen ex omni est Ecclesia parte relicta:
Non unus curat pascere Pastor oueis.
Nam DEUS in Coelo Regum Rex ille supremo,
Cuncta sub imperio continent ima suo.
In terris etiam susceptum nauiter imis,
Dirigit imperium quisque Monacha suum.
[Pius II. Pot. Max]
Est PIUS Italicis pastorum Pastor in aurius,
Qui totum Domini seruat Ouile sui.
Pastores sanctos patulum dimittit in Orbem:
Panduntur gregibus pascua laeta pijs.
Quos videt insigni multa uirtute micare;
Omnigena doctos arte ualere Viros,
Hos habet in pretio: titulis hos ornat honestis:
His tribuit propriae Stemmata clara Domus.
Hos non est omneis hodie memorare necesse,
Quos memorat Virtus, nobilitatq; sua:
[Stanisl. Hosius Cardinalis]
Unum de nostra memorabo gente profectum,
Qui lucet meritis clarus ubiq; suis.
Cuius sancta fidem firmat confessio sanctam:
Haereticosq; reos impietatis agit.
Ianua quo Christi sridens e Cardine pendet:
Voluunturq; tua PETRE, sub Aede fores.
Praesule quo felix sancto se Varmia iactat:
Quem vocat eximium prussia grata Patrem.
Quid te detineo multis fine nomine verbis?
Stanislaus is est Hofius ille Pater.
Huic dedit ille suae Medices insignia gentis;
Hunc PIUS ingenuo Quartus amore colit:
Cardineo dignatus eum redimire galero,
Supremoq; Patrum consociare choro,
Quo vero magnos incusas nomine Reges?
An ducunt nocuis otia lenta moris?
[Maximilianus Imperator]
Maximus Austriaca Rex Aemilianus in ora,
Qui meruit titulum Coesar habere nouum,
Legatos mundi cunctas dimittit in oras,
Collapsam retined restituitq; Fidem.
[Andr. Burd. in Pol. Legatus]
Illius Andreas modo Burdelatus amicus,
Eloquio praestans, integritate nitens,
Qua pia nunc Antistite Quinqueccelesia gaudet,
Et reparat vires collabe facta suas:
Venit ad Augusti praecelsa palatia Regis,
Legatumq; pia mente disertus agit.
Antiquioq; Fidem, persuadet honore colendam:
Firmat constantes, instabiles statuit.
Haec facit ore, facit concinnis omnia scriptis.
Haec facit ad summum per sua vota, DEUM.
Omnis iure tibi merito charissima gens est?
Charior est patriae gens ea Sarmatiae?
[Sigismundus Augustus, Rex Poloniae]
Nonne SIGISMUNDUS Rex inclytos ille Polonus,
AUGUSTUS Patriae gloria magna suae;
Eligit ex multis Pastores millibus unos,
Qui reserent CHRISTI pascua laeta gregi?
[R.D. Jacobus Uchanski, Archiep. Gnesnen.]
En Generosus in hoc Iacobus Uchanius orbe,
Summus Gnesnensi Praesul in Aede sedet.
Quae docet, illa facit: mandatq; auditq;
Optima constituit pessima destituit.
Ad sacras Euangelium depredicat oras:
Suffulcit Christi firma columna Domum.
Nobilium natis proprio fovet aere magistros:
Nulla vacat studio Praesulis aula bono.
Semina maturis iacuiuntur frugibus apta,
Quae summi repleant horreo sancta Patris,
Hac quibus in vita felix vescatur optimis:
Et robusta DEI crescere Sponsa queat.
Empyreo Sanctos Coelo reuocare Laboras?
Defunctiam sunt munere quisque suo.
Cesserunt alijs fato Pastoribus aequo,
Qui sumptas obeant, continuentq; uices.
Praestat in hac Craci Padneuius urbe Phillippus,
[R.D. Philip. Padnievs., Episcop. Crac.]
Dignatus tanti Praesul honore loci.
Qui plenum Christi conseruat Pastor Ouile:
Et qui Nestoreo dulcius ore sonat.
Qualis erat quondam Graiae Chrisostomus orae:
Gregoruis Latio Magnos in Orbe Pater:
Qualis apud Magnus Lubrantius ante Polonos:
Eximium Vatum Critius ille decus:
Qualis apud nostros Tomitius ante Minores:
Musaeisaimuel fama benigna sacri.
[R.D. Andr. Zebrzydovski, Episc. Cracov.]
Andreas pietate pios Zebridouius aequans.
Discipulus Bataue doctus, Erasme, tuus.
Зберігається у фондах НБУ ім. В. Вернадського
Читайте більше: Етикетна латиномовна поезія в українській літературі 16-18 ст.