Андрій Абрек
X Octobris Anni MDCXXI Seu Monumentum virtutis et gloriae.
Dextera Dei Sabaoth Fortissima, Subsidio SS. Deiparae Virginis praesentissimo, precibus Divorum Regni Tutelarium efficacissimis.
In Expeditione Chocimensi, contra Osmanum Turcarum Imperatorem partae.
Ad aeternam posteritatis memoriam, imitationemque Lechiaco Sanguini, A M. Andrea Abrek Leop. Ordin. Eloqu. in Academia Zamoscensi Professore Excitatum Calend. Ianuar. Anno MDCXLIV. Ex Officina Typographica Academiae Zamoscen.
Male de Augusto Polonorurn Nomine merentur, male Nobilis Iuventutis institutioni confulunt, Praedotribae iIIi, A. O. qui in peregrinis tantummodo Fastis occupati, seposita penitus Domesticorum Annalium copia, tritam iam, & compendiariam, Avitae Virtutis et Gloriae viam, non demonstrant. Etenim cum Iuventus Seminarium sit futurorum Reipub. Civium: praecipuum autem Boni Civis studium in defendenda ornandaque Patria consistat: quicunque impositas Iuvenilium mentium tabellas expoliendas assumunt; comprimis ea omnia , quae ex alienis adducunt exemplis, usui et ornamento Regni conformare; tum ad illud virtutis exercendae stadium apprehendendum inflammare, tenentur; in quo expressa haerent Sanguinis Honorisque Gentilitij vestigia. Scilicet, non frustra metuimus, & saepe malo nostro gravissimo, haereditatios Parentum, qua morbos, qua mores, experimur. Non temere querimur, ex iisdem improbis, quod nulla interim domestica generositas intercedat, improbiores nasci Liberos. Dum vero contri ingenue editi recte educantur; & fedulis Praeceptorum monitis inhaerentes, quotidie auscultant; se, non tam Generis fortunarumque, quam virtutis & actionum clarissimarum, haeredes esse debere: nihilque maiori probro haberi, quim inter clarissimos Atavos degenerem esse: legem sibi indicunt castimoniae, temperantiae, fortitudinis, virtutumque omnium.
Читайте також: Абрек Андрій. Сонце після хмар...
Haec olim movit Oratorem ratio, cur turpissimum, et in Cive nullatenus ferendum duceret; qui Ius Patrium, vi Domesticorum innata, ad honesta quaeque agenda, dedecus fugiendum, instigans, ignoraret. Hoc ab omnibus, qui Bono Publico educarentur, solicite exigebat. Ne scire, guid antequam natus sis acciderit; nihil est aliud, quam semper esse puerum. Huius negligentiae incusatus, ab Aegyptio Sacerdote, apud Platonem, Solon: O Solon! Solon. Vos Graeci semper pueri estis nec quisquam est ex Graecia senex. Propterea; quod iuvenis semper est vobis animus: in quo nulla inest ex vetustatis commemoratione prisca opinio, nulla cana sciencia. Animadversum graviter in talem discentium & docentium negligentiam. Quippe non tantopere Tropaea illa, Statuae, Coronae, Obelisci, Arcus & Portae triumphales. Heroicam prisci seculi magnanimitatem tenebant: quantopere, etiam nunc, Popularium ore reddita cuique; laus & gloria, animos ad virtutem accendit. Hoc generi hominum (ait Latina Siren) prope natura datum: uti qua in Familia lausaliqua forte floruerit; hanc fere, qui sunt eius stirpis, quod sermo hominum ad memoriam Patrum virtute celebretur, cupidissime persequantur. Siquidem non modo in gloria rei militaris Paulum Scipio, aut Maximum Filius; sed etiam in devotione vitae, et in ipso genere mortis, imitatus est P. Decium Filius. Hoc Brutos, Themistocles, Epaminondas, Leonidas, sexcentosque alios, in praesentissima quaeque pro Patria discrimina detrudebat: ut cum se Romanos, Graecos, Sparthanos, Thebanos, esse reminiscerentur; a moribus & praeclare gestis, suae quiscue Familiae, aut Populi, veluti a natura ipsa abire, nequaquam posset. Enimuero neque haec aetas, quam agimus, sterilitatem aliquam infelicitatemque tanti boni agnoscit ut vel externa solummodo trophaea suspiciat; vel virtutem Patriam supino incultu obsolescere patiatur.
Omine ipso felici, & Augusto Laris Polonici Nomine, Familiarem cum Sanguine tractam gloriam, sunt, qui in Rostris, Campisque Martijs, generose propugnant, amplificant. Sunt ad manus Nostrates Aemilij , Torquati, Attilij, Fabij, Scipiones, Decij, Sulpitij: qui, quod cum profunda Antiquitatis reconditioris ferie, rerumque seculo remotiore laudabiliter gestarum copia, feriam Domesticorum etiam Fastorum cognitionem copulassent ac exinde contanam in illis Maiorum gloriam aemulationi propriae obiecissent unanimi omnium consessu digni sunt habiti, quos non modo Polonum Clima, sed orbis universus aemuletur. Ac mihi quidem plurima eius generis Monumenta occurrebant in animum: in quibus recensendis saltem, non depraedicandis, si versari vellem, non modo me Iingua haec, quam per naturam nactus sum sterilem & infantem; sed etiam disertissimos quosque Oratores, spiritus suus, facile deficeret. Unicum ergo in praesens Virtutis et Gloriae Polonae, Monumentum, Anni Aerae Christianae M DC XXI admirabor DECIMAM il illo Octobris Diem, Diem candido signandam lapillo, assumam qua Dextera Domini Exercituum magnificata est in fortitudine, et iuratum Christianitatis inimicum percussit: qua, Machometica a stuantem rabie OSMANUM Bizantij Tyrannum, valido cum exercitu, portentoso apparatu, ex Asia, Africa, Europa, collecto; ad Chocimum, luctuoso Poloniae excidio imminentem, turpiter profligavit, abegit, conditiones pacis oblatas suscipere coegic. Quo in passu ita me geram, ut Deo comprimis Opt: Max: cuius Sanctissimo Nomine arcus fortium cervicibus Chrinianis intentus superatus est; & nos infirmi accincti sumus robore, supplices & humillimas agam gratias: accedente ad id, gravissima Summorum Ecclesiae Catholicae Antistitum. GREGORII XV. & URBANI VIII. authoritate; qui Festum hunc & solennem Polonis constituerunt Diem. Deinde, collaudata (quantum rudis Minerva poterit) Heroum tunc praesentium Fortitudine ac Prudential aetati Gentis Nostrae posthumae aperiam, maximum inde, ad Virtutem & Gloriam immortalem imitandam, consequendam, argumentum exstare. Ac ut primum caput, e solenni Deo Max: accepti beneficij praedicatione supplicique Poloniae Gratiarum actione, praedi Oratio mea capiat. Multos ego in actionibus humanis defectus, magnam insipientiam, quantum per aetatem licuit, una cum prudentibus collegi Viris, A N. Maiorem tamen, & ideo vel maxime, quod cum malitia indimosynon.