Romanus Timkowsky. De Virtutibus Graecorum et Romanorum

Роман Тимківський (1785, Україна – 1820, Росія) – педагог, літературний критик, поліглот (знав класичні мови, німецьку, французьку, англійську, польську), дядько відомого українського науковця Михайла Максимовича. Навчався в Києво-Могилянській академії, закінчив Московський університет, 1806 р. здобув ступінь доктора філософії. Серед низки його творів збереглася промова «De virtutibus Graecorum et Romanorum... – Про чесноти греків і римлян», виголошена 5 липня 1811 р. на щорічному університетському святі.


De virtutibus Graecorum et Romanorum 
Non nisi ex eorum ingenio moribus et vita recte aestimandis
Oratio quam in solennibus anniversariis Caesareae litterarum Universitatis mosquensis D.V. Iulii anni MDCCCXI
Rite ac pie celebratis habuit Romanus Timkowsky Philos. Doctor, Antiquitatem et Litterarum latinarum Professor P.E. et Societatum, Historiae et Antiquitatum Rossicarum Mosquensis et Philologicae Lipsiensis sodalis.
Mosquae Typis Universitatis

Auditores omnium ordinum honoratissimi!

Читайте також: Роман Тимківський. Про чесноти греків і римлян

Est hoc omnibus hominibus hominumque societatibus commune et ab ipsa natura quasi innatum, ut vitam suam, sive rudem adhuc et seram, sive jam ad justum status civilis ordinem et mansuetudinem adductam, diebus festis, tanquam amoenissimis diverticulis, variatam et distinctam habeant. Etenim animus humanus vel laetitiae, vel gratitudinis, vel pietatis, vel alius denique sensus sublimioris plenus, exsultat, nec prius conquiescit, quam inventis pluribus aliis, quibuscum gaudium suum partiri possit. Hinc veniunt celebritates, epulae, tripudia; hinc veniunt exosculationes, gratulationes, solennia et quae sunt alia vitae humaniors officia. Pelluntur etiam hoc modo curae et sollicitudines contractae, exhilarantur sensus, aerumnis aut diuturno labore adfecti, recreantur mentes, in continuis et severis meditationibus defixae, reparantur vires, ad sustinenda et tuenda reliqua vitae negotia necessariae. – Ergo alma Universitas litterarum Mosquensis, quum Musarum suarum sacra anniversaria, pie et rite celebranda, in hunc diem indixisset, observantissime invitavit vos, Auditores, suis quisque natalibus et honoribus spectatissimi! ut ovationis et hilaritatis suae effetis et testes et participes.

Atque habemus profecto, cur tantopere gestiamus, quicunque in venerandum Universitatis litterarum hujus collegium recepti sumus. Nam quae vota anno praeterito, in his ipsis aedibus, vobis, Auditores, praesentibus, ardentissimis precibus susceperamus, eorum omnium Numen Divinum nos compotes fecit. Accedit alia ex occupationibus academicis ratio. Exantlato studiorum academicorum cursu, nunc ad otium et requiem respicimus, ut viribus renovatis eo promtius ad munera nostra revertamur et vestro usui, Auditores, usui Patriae carissimae acrius inserviamus. Laetantur praeterea animi nostri, dum juventutem academicam, curam et amorem nostrum, nunc hilari vultu ad praemia properantem videmus, quae ipsi ob insignem diligentiam, assiduitatem morumque honestatem ex Universitatis litterarum nostrae munificentia distribuuntur. Sic messores, frigibus opimis in horrea collectis, maxima voluptate intuentur laborum suorum fructum, et deinde ad convivia et dies festos accedunt. Te autem, Numen Sanctum et Aeternum, cujus beneficio capita nostra per annum praeteritum salva manserunt, cuijus dono nobis non solum incolumibus, verum etiam plurium bonorum accessione locupletatis, hoc solenne adspicere licet, Te casta mente veneramur, Tibi, Pater Omnipotentissime, eas grates persolvimur, quas teneros, et quavis pietate imbutos filios persolvere decet.

Читайте також: Alexander de Walther (Олександр Вальтер). De mechanismo implicationis pilorum in plica polonica

At quoniam, ex sapientissimo et antiquo omnium Academiarum instituto, Musarum sacra absque docta aliqua confabulatione agitari nefas est, liceat mihi animos vestros, Auditores, a strepitu et perturbatione ad quietam compositamque meditationem deducere, et argumentum vobiscum petractare, non ex secreta et recondita doctrina petitum, sed facile, et tam vestra auctoritate, quam amplitudine hujus loci dignum. Agam igitur, pace vestra, de virtutibus Graecorum et Romanorum, non nisi ex eorum ingenio, moribus et vita recte aestimandis; agam vero, ex officii mei ratione, non nisi breviter, et summa quaeque recensendo.

Scilicet vehementer errare videntur mihi ii, qui in digjudicandis tam veterum, quam recentiorum populorum institutis et opinionibus ad suos mores suumque judicium omnia examinare solent. Etenim si tu inhumanum esse dicas, alterius