Іларіон Ярошевицький. Arbor Tulliana Iasinsciano
{stor. 244a – файл 0498}
matutinam szumiącego morza stellam swiątoblowosci Waszey Wiekopomnie ieszcze dyrygniąc annor[um] curs9 ad admirandum bona[e] spei raczey clara[e] visionis promontorium zaprowadzi Dixi.
Gratula[ti]o ei9sdem N[omi]nis a Circumstantia Corona[e]
Do tych czas Oratorskie w niedosignionym nayiasnieysżey korony revolvendo cirkułe arbitria determinatum [per] horoscopum Indigetis zawieraią centrum NN. Przedwieczny bowiem tanta su[per]na[ti]alium virt[u]tum przeplatany ckrąg[!] s corony variet[a]te circum ambiens Indigetis okoliczniscią nostra[m] exilit[a]tem ad purpuratas swiątobliwosci przyciągnoł plantas sLusznie swiatem przezswietną koronę nazwac mogę kiedy swiątobliwosć więcey niz w Athlantowe przemieniona połęge potęznego kamien wiecznosci symbolizuiącego S. rzyciela nie nabarkach Lecz wustawicznych rewoluciach nosząc swiat nieba sobie y naszey nieudolnosci dzis z Patronem posbiłes. Nawielo waznych Patrona twoich swiątobliwych Dziełach y dzieiach tak niezmierna gdy boga samego w spiraiąc sie Machina twoie annorum sa[e]culorumq; cursus obrotem y direkcyą łaski Patronskiey do fortunnego wzaiem hemisferij ca[e]lestis wezwie Zodiaku. Roz żarzony Boską ognia Miloscią zaiste przyznawa bytnąsc swoią swiat kiedy iuz nie Prometheusz Lecz supremum Pneuma Patris [per] Pastoralem bene dicendi. De atram w obumaiłym[!] criminib9 swoie cie zapaliwszy Immensam w Zakonnych Indigetis umbrach pl9quam cum vestalib9 igneam excitando victimam niezmazany bo przepolerowany tymże ogniem sanctior Athlas temuz konferuisz Bogu. Dosć chibki y prędko obretny Momentalney Niestatecznosci obrąg zapewnie że konferuie y korrobornie purpurata Clementia, to jawnym y iasnym dokumentem, kiedy firmamentem purpuroszarłatny kamień [Chris]tus [per] Indigetis stateczne serce ad confirmandum podany. Pełną zaiste miesmiertelney chwaly y przedziwney godnosci zpatronem otrzymałes koronę, ktorą Barlaam wielki
{stor. 245 – файл 0499}
sudorifero pa[e]nitendi nabywszy Labore aż pustynnych przechodząc cieni do wielko koronney swiatłosci większy splendor sanctitati vestra[e] gdy kamień ofiarnie. Zkąd snadnie odbieray debito tuis meritis [prae]mio, et singulari virt[u]tis suffragio coronamentum et orrnamentu[m] wiekopomnych Lat twoich Patrona uprzeymie zyczę.
Saluta[ti]o Ill[ustrissi]mi Ducis Zaporoviensiu[m]
Stawam przed niezwyciężonym bo Kawalerskim krzyzem Iasnie Wielmożnosci Waszey uzbroionym Maiestatem charakter na sobie pupilla[e] Athen Kiiowomohyleanskich niosący Minister. Iasnie Wielmożny wielluego oboygu stron Rycerstwa Wielki Hetmanie osobliwy nasz Patronie, nayłaskawszy Oycże y Dobrodżieiu Miłosciwy. Same nas nierozerwane bina numina nempe terror et amor pronos ruere ad triumphales compellunt talos. Piękna albowiem symmetrya podług Neoterika gdzie in una sede moran[tur] amor et terror, a kroż uchiliesię może a terrore tuo Domine, naieden tylko Iana głos szumiące imprezą wyniosłe kruszyć sie muszą cedry vox D[omi]ni cancutiens cedros. Żywy konterfekt prawdy iest że iako cedry iakie, animusze Bisurmanskie prożną ambicyą niby Kasztelami nieprełamanemi będąc ufortificowane dotąd na Oyczyzne nasze na Prawosławną Wiarę ktora iest unica prawie pupilla salutis nostra[e] extra quam nulla salus, na poswiącene Bogu Baziliki Virgam ferream groziły, a ż wkrotkim czasie desuperis niby armata Tua dextera, iako fulminea sarissa ne unquam fluctuent aristæ wproch y w perzynę przewrociła. Swiadkiem Kawalerskiey twoiey iasnie Wielmożny Panie Dzielnosci gęsto zasiane na polach Ozowskich Kezikermenskich Tawanskich Bisurmanskie Kalwaryie ktore to naiesyne potentis Domini fiat stałysie iasnie Wielmożnoscii Waszey niesmiertelney sławy Capitolium. Z ktorego iako de tripode aureo [per] universum fama głosi orbem onimiu[m] dilecte Deo cui militat a[e]ther et fortunati Venere
{stor. 245a – файл 0500}
ex sydere venti. Zkąd y my nagłos Panskie, dopiercz napoządany y miły Konspekt wielmożnosci Waszey patrząc scielemy Filialis obedyentia[e] palmas nietylko iako Iycu Ianu Dobrodzieiowi ale iako Monstrorum dzikich narodow Domitatori Othomanskiey Porty terrori, aco większa nachodzącego Uchodway Boże rozrzuch ktory wywraca Panstwa gubi Krolewstwa zniża maiestaty, confundit omne ius, victori triumphatori Patri Patriæ debitam oddaiemy Wenerationem. Mamy tedy zaco około nas Bozkiey opatrżnosci dziękować Iasnie Wielmożny panie iz pod czas ten, ktorego całego prawie Chczescianstwa ingruunt wrzawy niby dwiema tarczami herbownym y kawalerskim Krżyzem oyczyzne nasze uzbroiła y otoczyLa pod ktorychcieniem spektatores tylko sąsiedskich pożarow szczęsliwie dni y momenta liczymy, niesie nieoba wiaiac nieprzyiaznych fatow insultus. Rozumiał poniekąd swiat opacznie ze zayzdrosć y zuchwalstwo nieprzyiacielskie fatalny Katafalk miały fortunie Rosyskiey wystawic, ale inaczey spiewać musiał gdy nan Dzielnosć y Potentia iasnie Wielmożnosci Waszey nad karkami starych niepryiacioł Domum Immortalit[a]tis załozyła. Zako tedy dziękuiąc naywyższemu Panu Zastęmpow, przystempuiemy iako ad aram publica[e] securitatis, abys od nas odbierał amoris victimas serca synowskie do powinney wdzięcżnosci obowiązane ktore się do Iasnie Wielmożnosci Waszey iako vivendi fontes wracaią. Odbierayże in archiwum Oycowskiego serca osobliwy Protektorze y Piastunie praw swobod y zdrowia naszego to tributum y konkredyt słuzebniczey naszey powolnosci, tudziez złączywszy amorem cum tremore samych siebie scielemy pod tryumfalne stopy maiąc nadzieie że iako Pan nasz y Oyciec łaskawy Synow y sLug swoich wiernych przypuscic raczysz do oddania sobie nalezytego homagium. Dixi.
Hanc saluta[ti]onem dixit ad Illus[trissi]mum R[evere]nd9 Pater Czarnucki [pro]tunc Pra[e]fect9 Scholaru[m] Kijowomohyleanarum.
{stor. 246 – файл 0501}
[Порожні сторінки]
{stor. 258 – файл 0525}
Oratio de passione Christi
Cruda loquendi necessitas, ubi Lacryma[e] non verba suppetunt oratori. Auditores dolentissimi. Allegorias excladit dolor ubi fatalib9 tantum luditur Antithetis, Rhetoricis haud loc9 e[st] ludendi paronomasijs, ubi Verbum Incarnatum ad cruentam Hierosilymitana[e] malitia[e] ingemiscit tyrannidem. Sitit tamen eloquentia[e] flumina Fons Increat9, nectigale DEO Oratori pra[e]conium, vocalis quem pendiat facundia, dolor est de florib9 Rhetoricis non sit solicita oratio, solymes in horto acumina inveniri non difficile. Ergo pergem9 sales et aculeos in Getsemano collectuti[!], sed heu fatales Floræ hymenes, in quib9 ipsi9 Numinis dolores plantati Mors renata; crediderim Numen properasse ad floridos Solyma[e] hortos, ubi ex vernantib9 florib9 grata decerperet gaudia, qua[e] post ednam in bellaria appartaret, novit coniuratam in Deum Hominem fatorum truculentia[m], ergo Lauroru[m] comas pra[e]sparasse debuit, quib9 redimiret tempora, ne fulmina hostiu[m] in se inopimo ruerent impetu, sed spinas decerpsit cum rosis invenit flores sed venenatos. Vocalis hacten9 peroravit oratio, iam tandem in Poeticos pedes cogitur
{stor. 258a – файл 0526}
desinere, ubi stupefact9 ad scelesta terigenarum opera in terra[e] ima concidie Deus Homo, proudit ingenti vitiorum natura[e] humana[e] pondere gravat9 nov9 Atlas discite mortales quam gravis sit vestra levitas, sub qua vel maximo Alcida[e] est cadendum. In terram prolaps9 est v[el] Labantem erigate vel naufragum e proprij sanguinis Oceano elevate. Sed bene Numen cecidie, ut cadente[m] humana[e] vita[e] imbecilitate[m] erigeret Vitis ha[e]c suum acclinat vertice[m] Melle quippe dulciorib9 unis plena. Sat humi strata iacuit facundia, flumini eloquentia[e] per sanguinis Oceanum diffluendum est, erumpe in Lacrymas quocunq; ordine confuse dolor, flendi causa est DEUS cruore irrigu9, Heraclitum non odit scena, ubi ubi numen ipsa[e] tot luge luminit9 quot sanguineis desudat guttis in terram procidentibus. Hea avida ca[e]li mortalium suspiria, ubi numen sanguines sudore suo instruit oceanu[m], hoc a[e]quore ad ca[e]leste gloria[e] capitolium provelimini[!], a[e]quor est, cui venena licet toxica serpentis immergenda, serenu[m] sperate mane mortales, ubi hic Titan in univerdu[m] terrarum orbe[m] in occasu purpureos spargit radios, inutiles arborum ramos ne dicite, ubi sanguineo numinis rore inspergunt:
{stor. 259 – файл 0527}
Fuge fuge sceleste ab aula Numinis transfuga, ne propera est quippe languine9 sudor, qui stygio lavernionis[!] infernalis genio nocere videtur, nec time ca[e]lestis luctator, vineco proprij sanguinis unguento tinct9 bene doru[m][!] decuriis olympia, lemitam[!] sudore proprio inspergendo, summam indubitatamq; vestigaudij spem concipite sub terraneis detenti in umbris, ubi vestram sitis cruore suo levat et extinguit Numen. Heu misera animoru[m] nostroru[m] solatia, ubi e sublimi ca[e]loru[m] palatis Penniger Geni9 venenum propinat DEO Homini, o acerbum felleq; plenum calicem at non time ca[e]lestis in orbe Hospes, fiet rosa quicquid calcaveristu[m] Perseo, aurum quicquid tetigeris cum Mida. In Cleopatra[e] dulciores poculis ambrosias Circa[e] medea[e]q; venena sub tua lingua mutabuntur, si politiam seruare cupis e[st] ludor[!] quem conuiva[e] ca[e]lesti propines, comitatu[m] reciproca humanitate rependendo. Cave tamen ne commune conuivantib9 fatum discordia tuum involet calicem, qua[e] ferne[m][!] armaq; stringat, in tui et epulantium necem evibranda! en rebelle e tuis castris caput Iudas cohorte[m] suo secleti pare[m] instruit, in tuiq; fata ia[m] animat, horti peruadit septa, irrumpit nesano furore. Ad arma Comites ca[e]lestes descendite, faru[m][!] capessite, spargite laxa manu, stingite, prehendite, Mucrones
{stor. 259a – файл 0528}
vibrate dextris, humi sternite scelestes hostes, vulnerate, premite trucidate, Ergo ne his vinculis ligatur Samson Divinissim9? itane servili iugo liberrima[m] cervice[m] suam Assertor Libertatis acclinabit? nihil profecit dictis hortatoria. Ad examen humana[e] salutis Author raptatur, doctorales utinam Laureas decerptur9, sed heu fatale[m] examinis severitate[m], ubi aure9 vita[e] liber crudeliter limatur, imo[!] deletur, detentur. Sistitecrudeles anima[e] quo tenditis iram, non habet in verbo ia[m] nova Lima locum, lectorib9 hic Liber eger non lictonib9, nihil in hoc contrarium Legitis et percutitis, nihil quod Euxinu[m] mare includit, et multatis. Ab examine ad Laureas properandum, capesse itaq; triumphale tua[e] victoria[e] diadema nobilis Actor Cstuste[!], at spiriarum hac non auri felicitas est, nempe horret ei9modi vertices Lybicu[m] aurum coronare, quasi dulciores sint Deo spina et tribuli, quam aureum Regu[m] diadema. Laxentur oculi in lacrymas, animi in ma[e]stos erumpant singult9, ubi Augusta[e] Numinis Man9 Ludicra donantur arundine, ubi maxim9 ca[e]li et terra[e] Princeps Regia exut9 clamide, proprij tegotur sanguinis purpurisso. o acerbam et crudam laurum, rosas iam avida seculoru[m] decerpsit esunes, sola[e] non nisi restant spina[e] quib9 debeat Numen coronavi.
{stor. 260 – файл 0529}
post triumphalem coronam Regiu[m] conscende thronum, quem tibi ipse fabricavit amor dolorum Rex, arripe crucis arietem dextra, quo obseratum recludasiter ad summam Ilympi arcem. Erige triumphale[m] colossu[m], cui triumphale inscribas non pl9 ultra. Aigie[!] mortales, casurum ne putens orbem, quem hac ipsa columna satis suffusit[!] numen, stygijs immergenda[m] fluctib9 humana[e] salutis sortem ne credite, cui ipse DEUS obijcit oneraria[m] et suecolit, qua ad a[e]ternum felicitatis portum devehatur. Plenocuricte impetu desiderio Fontis veri ardentes, en nov9 Mapes properatThaumaturgo Scipione rivum eductur9. lat lat plausuum Principi coronato, quem iam in supremo Regia[e] Maiestatis Solis Principem adoram9, iam dispergit cum sole man9. hoc unico a sole discrepans, quod utrinq; occidit, dum ferreis clavis huic throns affix9 ha[e]ret. Arripit plantatur9 arbore[m], ut possit cu[m] Cicerone dicere ha[e]c mea manu est lata. Discite nostra[e] Rossia[e] Principes subditorum amorem ea fovere gratia, ve illos expansa[e] man9 amplectantur. Quiesce Laborib9 bellicis fatigate nove Annibal, noctem qui vigilia ducebas armes, iam in dulce[m] declinent tua Lumina somnum lopsie[m][!] cogitat magna Principis caput, grande nempe on9 est coronata
{stor. 260a – файл 0530}
Maiestas, sub quo collum reclinate debet. Discite in sublimes honorum elivos evecti mortales, quem Levior sit DEO spinea corona, quam aurei fasces. Ubi Numen cælo diffidens terra[e] orbi acclinat caput, ne sibi tantum donum astra auferant, Age quenda patibularia Mors in Latentium admisit comitatum, attentam tibi Numen pra[e]bet aurem, qua postulatorias tuas voces diligentius exaudiae, in terra[e] ima aculorum intentat palpebram, cui opuclentissima committat a[e]raria. O Gemma pretiosa, quid tam celesi[!] cursu tuam in concha claudis pulchritudinem? o Titan increate declinas in occasum, qui a[e]ternum oriri debuisti. Extabescite in laehrimas oculi, ubi summus oratorum Princeps fatalem cogitur desinere in Epilogum, ubi Libertas iugo mortis captivata, Innocentia criminata, llentas[!] condemnata, Lux Immortalis extincta, meridies in noctes, Oriens in occasu, vita in Morte, AEternitas in tempore, DEUS Homo trabali Latronu[m] Ligno affix9, solo hic gemitu non verbis perorandum, ubi summ9 facundia[e]
{stor. 261 – файл 0531}
Author sclere cogitur, insuper hoc illi vectigale esto, quicquid hactenus Historic9 non Orator dixi.